Ni saa ngapi zimebakia kwenye mateso ya nishati?

Kila kukicha miongoni mwa kero kubwa ambayo imekuwa ikiumiza vichwa kwa Watanzania imekuwa ni umeme.

Mbaya zaidi licha ya hivi karibuni kupandishwa gharama za huduma hiyo, bado nishati hiyo imeshindwa kuboreshwa.

Aidha, kasi ya uwekezaji katika sekta ya nishati nchini imeendelea kukua huku makadirio ya mtaji katika uwekezaji ikikadiriwa kufikia zaidi ya dola za Marekani 4 bilioni hivi karibuni. Kiasi hiki cha fedha kiliingizwa kupitia mzunguko wa shughuli mbalimbali za utafutaji, uchimbaji na uzalishaji wa nishati ya umeme kupitia gesi asilia.

Baadhi ya miradi katika mzunguko huo ni pamoja na ule wa bomba la gesi uliotumia zaidi ya dola 1.2 bilioni. Mradi huo unatarajiwa kuleta mapinduzi katika nishati ya umeme nchini, ikitegemewa kuwa utaongeza megawati 3,570. Utaanza kwa kuzalisha 900 ifikapo 2015.

Wakati harakati hizo zikiendelea, hivi karibuni Tanzania iliwakutanisha zaidi ya wadau 200 kutoka kampuni mbalimbali za nishati ya umeme wa ndani na nje ya nchi kupitia mkutano wa ‘Powering Africa Tanzania’, ulioandaliwa na taasisi ya EnergyNet inayojihusisha na mikakati ya utekelezaji na uwezeshaji wa sekta ya nishati ya umeme barani Afrika.

Mkutano huo ulilenga kuangalia mazingira ya uwekezaji na uboreshaji wa huduma za nishati ya umeme ikiwa ni sehemu ya utekelezaji wa ahadi ya Rais wa Marekani Barack Obama kwa nchi sita za Afrika.

Akijibu hoja mbalimbali zilizoibuliwa na wadau katika mkutano huo, Waziri wa Nishati na Madini Profesa Sospeter Muhongo anasema muda wa Watanzania kuteseka na changamoto ya ukosefu wa nishati ya umeme utamalizika muda mfupi ujao kutokana na hatua mbalimbali zilizofikiwa mpaka sasa katika upatikanaji umeme.

“Tunaelekea kuandika historia katika la Afrika kwamba Tanzania ni mojawapo ya nchi ambazo tatizo la uhaba wa umeme halitakuwepo; kwa sasa kuna miradi mbalimbali inayoendelea ambayo mingi itakamilika mwishoni mwa mwaka huu. Kati ya miradi hiyo ni bomba la gesi kutoka Mtwara, lakini pia kuna mabadiliko ya kulifumua na kuliunda upya shirika letu la Tanesco, tayari tumefikia hatua muhimu,” anasema Profesa Muhongo.

Kufumuliwa kwa Tanesco

Akizungumzia mchakato wa kufanya mabadiliko katika shirika hilo, Waziri wa Nishati na Madini Profesa Sospeter Muhongo anasema mpaka sasa mchakato huo umefikia hatua nzuri.

“Mchakato wake utatoa dira kamili mwezi Juni mwaka huu baada ya kukamilika kwa hatua zinazoendelea mpaka sasa,” anasema.

Anaongeza kuwa mpaka sasa Tanesco ina jumla ya vifaa na mitambo yenye thamani ya Sh4 trilioni hivyo inawalazimu kuwa makini katika mabadiliko hayo.

“Madeni ya Tanesco tutayachukua Serikali kwa asilimia mia moja lakini kuna suala la utendaji wa Tanesco kuzalisha na kuuza umeme, hiyo haiwezekani majukumu yote tukawaachia; ni lazima tujue Kampuni gani itastahili kupewa dhamana ya usambazaji,” anasema na kuongeza;

Mpaka sasa kuna hatua kadhaa zimeshaanza kufanyika katika utekelezaji wa mchakato huo ikiwemo kuanzisha Kampuni ya uzalishaji wa nguzo za kisasa zinazotumia zege, badala ya mbao kama zinazotumika sasa ili kuepusha ukataji miti.

Kumalizika mikataba ya Tanesco

Tanesco imekuwa ikifanya kazi kwa karibu na Kampuni mbalimbali zilizoingia mikataba kwa ajili ya kuzalisha na kuliuzia shirika hilo ili kuongeza tija katika huduma za nishati nchini.Baadhi ya Kampuni hizo ni Songas Limited, Aggreko, Symbion na IPTL.

Takwimu za shirika hilo zinaonyesha kuwa, zaidi ya dola 27 bilioni zimekuwa zikitumika kila mwezi kulipa kampuni hizo kama malipo ya gharama za umeme unaoingia kwenye mgawanyo.

Mikataba hiyo imekuwa ni sehemu ya mwiba unaolididimiza shirika hilo la Tanesco; shirika hilo linanunua umeme huo ikiwa ni wastani wa senti 42 kwa unit moja huku Tanesco ikiuza kwa hasara ya senti 12 za Marekani kwa wateja wake.

Mkurugenzi wa Tanesco, Felchesmi Mramba anasema baadhi ya kampuni hizo zinatarajiwa kumaliza mikataba yake mwishoni mwa mwaka huu, hali ambayo itachangia kupunguza mzigo katika shirika hilo.

“Mpaka kufikia mwezi Oktoba kampuni zilizoko kwenye mikataba hiyo itakuwa imemaliza mikataba yao,” anasema na kuongeza;

Lakini Kampuni ya IPTL tayari imeshaanza kubadilisha mitambo yake ya kuzalishia umeme kwa njia ya mafuta kwenda uzalishaji wa njia ya nishati ya gesi asilia, na mpaka kufikia mwezi Mei mwaka huu watakuwa wamefikia kiwango cha asilimia 50 katika ubadilishaji wa mitambo hiyo,” anasema.

Anasema kukamilika kwa hatua hizo, kutaendana na hatua nyingine ya kukamilika kwa miradi mbalimbali, hivyo tumaini la kuingia kwenye mapinduzi ya nishati litakuwa limeanza kutimia.

Nini kifanyike kwa sasa

Dk Prosper Ngowi kutoka Kitengo cha Uchumi, Chuo Kikuu cha Mzumbe anasema kutokana na changamoto ndani ya shirika hilo, ni muhimu likabinafsishwa na kuwa chombo huru bila kuingiliwa na mikono ya kisiasa.
Akashauri pia kwamba kwa sasa Tanesco inatakiwa kuanza maandalizi ya kujiimarisha, kabla ya kubinafsishwa; hiyo itasaidia kuharakisha maendeleo, kuliko ilivyo sasa.

 Chanzo;Mwananchi